یکی از مهمترین بخش های روزنامه ها، خبرگزاری و رادیو و تلویزیون قیمت دلار است که هر ساعت در بخش های مختلف خبری تغییرات قیمت آن را اعلام می کنند، اینکه قیمت دلار در ایران تحت تاثیر چه عواملی است، موضوع اصلی این گزارش است.
قیمت دلار در ایران از سه عامل کلان و ۹ عامل خرد تاثیرپذیر است
در سطح کلان سه عامل بر تعیین قیمت دلار در ایران نقش اساسی دارند که عبارتنداز:
عامل نخست به شرایط کلان اقتصادی ایران بازمی‌گردد. وضعیت تورم، ارزش افزوده، رشد اقتصادی، سرمایه گذاری و بسیاری از عوامل دیگر در کنار یکدیگر ارزش ذاتی ریال را تعیین می‌کنند که در مقایسه با دلار نرخی را مشخص می‌کند.
عامل دوم، در رابطه با میزان دسترسی به دلار و عرضه آن از سوی بانک مرکزی است.
عامل سوم شرایط روانی جامعه است یعنی هرچه ناامیدی نسبت به آینده اقتصاد افزایش یابد، این تصور به وجود می‌آید که ریال در حال از دست دادن ارزش خود است و برای جلوگیری از زیان بیشتر، باید ثروت را به ارزهای دیگر بدل کرد که همین اقدام در کنار شرایط روانی جامعه منجر به افزایش جدی نرخ ارز می‌شود که ما آن را در طول سال‌های گذشته بارها مشاهده کرده ایم.
اما قیمت دلار در سطح خرد به ۹ عامل دیگر بستگی دارد که به شرح زیر هستند.
۱- نرخ تورم
تغییر نرخ تورم باعث تغییر نرخ تبدیل ارزها می‌شود. تورم زیاد در یک کشور باعث کاهش ارزش ارز رسمی آن کشور شده و در نتیجه نرخ تبدیل آن به دلار افزایش پیدا می‌کند. اما بالعکس در کشوری که نرخ تورم آن پایین است، اغلب ارز رسمی آن کشور کاهش زیادی نمی‌یابد.
۲- نرخ بهره
افزایش نرخ بهره باعث افزایش ارزش پول یک کشور و در نتیجه کاهش ارزش دلار می‌شود. زیرا نرخ بهره بالا، سود بیشتری به وام‌دهندگان می‌رساند و به همین دلیل سرمایه خارجی را جذب می‌کند که در نهایت اثر خود را در نرخ تبدیل ارز می‌گذارد.
۳- مبادلات خارجی هر کشور
تعاملات خارجی یک کشور نشان‌دهنده درآمد آن کشور از سرمایه‌گذاری خارجی است که شامل صادارت، واردات، بدهی و … می‌شود. کاهش این درآمدها باعث کاهش ارزش پول یک کشور و در نتیجه افزایش قیمت دلار می‌شود.
۴- بدهی دولت
بدهی دولت شامل بدهی‌های داخلی و خارجی به کشورهای دیگر می‌شود، افزایش بدهی یک کشور موجب افزایش تورم شده و در نتیجه کاهش ارزش پول کشور را به همراه داشته و قیمت دلار در آن کشور افزایش پیدا می‌کند.
۵- رکود اقتصادی
وقتی در کشوری رکود وجود دارد، معمولا نرخ بهره کاهش می‌یابد و احتمال ورود سرمایه‌گذاران خارجی نیز کم می‌شود. در نتیجه، ارز کشور در مقابل سایر ارزها ضعیف شده و ارزش آن کاهش می‌یابد.
۶- سفته بازی
وقتی انتظار می‌رود ارزش پول یک کشور بالاتر رود، سرمایه‌گذاران تمایل پیدا می‌کنند مقدار بیشتری از آن پول را داشته باشند تا بتوانند در آینده سود کنند. در نتیجه، به خاطر افزایش تقاضا برای ارز آن کشور، ارزش آن ارز رشد می‌کند و نرخ تبدیل آن در مقابل ارز سایر کشورها بهبود می‌یابد.
۷- سیاستهای پولی داخل کشور
از جمله عوامل داخلی می‌توان سیاسیت‌های پولی را نام برد، همانگونه که سیاستهای پولی در سطح جهان بر قیمت اونس جهانی تاثیر می‌گذارند، سیاستهای پولی داخلی هم نقش مهمی در تغییرات قیمت طلا ایفا می‌کنند. به عنوان مثال افزایش و یا کاهش نرخ سود بانکی باعث تغییر در قیمت طلا می‌شود.
۸- عرضه و تقاضای طلا در کشور
عامل مهم دیگر در تغییرات قیمت طلا، میزان عرضه و تقاضا برای طلا در داخل کشور است. تمامی عوامل ذکر شده قبلی بر عرضه و تقاضی طلا تاثر می‌گذارند و در نتیجه باعث افزایش یا کاهش قیمت آن می‌شوند. به این صورت ه با افزایش تقاضای داخلی برای خرید طلا قیمت آن افزایش می‌یابد و افزایش عرضه و کاهش تقاضا باعث کم شدن قیمت طلا و سکه می‌شود.
۹- نسبت قیمتی کالاهای صادراتی به کالاهای وارداتی
نسبت قیمت کالاهای صادراتی به وارداتی زمانی زیاد می‌شود که قیمت کالاهای صادارتی با نرخ بیشتری نسبت به کالاهای وارداتی رشد کند، این اتفاق باعث افزایش درآمد کشور و در نتیجه تقویت ارزش پول آن می‌شود و قیمت دلار در چنین کشوری کاهش می‌یابد.
در این باره بخوانید:
قیمت دلار در ایران
